Fjárskortur afsakar ekki vanrækslu veghaldara

Uppsöfnuð viðhaldsþörf vegakerfisins sem tengist skorti á fjárveitingum frá stjórnvöldum er ástæða slæms ástands vega víða um land. Að undanförnu hafa vegir verið að koma mjög illa undan vetri og mikið um holur og hvörf í vegum. Auknar fjárheimildir til uppbyggingar og viðhalds duga ekki til að mæta vanrækslu liðinna ára.

Nú er sá árstími og það tíðarfar sem eykur hættuna á holumyndunum á vegum. Í miklum umhleypingum og þegar þíða kemur í kjölfar frosts og kulda eykst hættan á því að holur myndist í bundnu slitlagi, malbiki og klæðingu. Vegfarendur eru því beðnir að sýna sérstaka árvekni og aka ætíð eftir aðstæðum.

Það getur tekið skamman tíma fyrir holu að myndast, jafnvel djúpa holu sem getur leitt til tjóns. Starfsmenn þjónustustöðva veghaldara fylgjast með eins og kostur er og bregðast við ábendingum um holur. Vegagerðin leitast við að bregðast við með viðgerð sem allra fyrst. Þrátt fyrir góðan vilja dugar þetta ekki alltaf til og allt of margir bíleigendur hafa ekið í djúpar holur með alvarlegum afleiðingum. Inn til FÍB berast tilkynningar og ábendingar frá fólki vegna sprunginna og tættra hjólbarða, brotinna fjaðragorma og allskonar annarra skemmda á farartækjunum. Það er sannarlega mál að linni.

Sökum mikils álags hefði ekki tekist að mæta öllum ábendingum vegfarenda

Víða má sjá holur í malbiki á leiðinni á milli Hveragerðis og Selfoss og eins á Hellisheiðinni og í Svínahrauni. Svanur Bjarnason, svæðisstjóri suðursvæðis Vegagerðarinnar sagði í viðtali á RÚV í vikunni að nú væri þessi tíð þegar hlýnar á vorin, yfirborð veganna þiðnar og oft veldur það skemmdum á slitlögum. Svanur bætti við að því miður væru slitlögin víða orðin mjög gömul og að viðhald hefði skort. Fram kom í fréttinni að starfsmenn Vegagerðarinnar hefðu haft í nógu að snúast við að laga og fylla í holur. Verkefnið væri ærið en sökum mikils álags hefði ekki tekist að mæta öllum ábendingum vegfarenda um holur með eins skjótum hætti og vonast hefði verið eftir.

Það er ljóst að framundan inn í vorið er mikil vinna við lagfæringar og aðrar framkvæmdir. Stjórnvöld ákváðu fyrir skemmstu að bæta við einum milljarði króna til viðhalds á vegum en það er allt eins víst að það fjármagn dugi skammt þegar upp verður staðið. Þörfin er augljós, meiri en áætlanir gerðu ráð fyrir.

Við uppbyggingu og lagfæringar vega eftir veturinn hafa komið fram gagnrýnisraddir um að sparnaður og ódýrari aðgerðir við viðhaldið hafi komið illa við vegfarendur. Töluvert hefur verið um notkun holubóta og fyllingu hjólfara á verstu stöðunum í stað þess að endurnýja slitlagið. Á fáum árum verður vegakerfið ósléttara og ójafnara sem eykur álag á ökutæki og dregur verulega úr akstursgæðum og öryggi vegfarenda.

Hver er réttarstaða bíleigenda vegna tjóna sem tengjast ástandi vega?

Sú spurning hlýtur að vakna hver réttarstaða bíleigenda sé vegna tjóna sem tengjast ástandi vega. Í lögum kemur fram að veghaldari ber ábyrgð á því að vegi, sem opinn er almenningi til frjálsrar umferðar, sé við haldið með eðlilegum hætti miðað við þá umferð sem um veginn fer.

Jóhann Fannar Guðjónsson, lögfræðingur FÍB, var inntur eftir því hver ábyrgð veghaldara væri þegar viðhaldi væri ekki sinnt sem skildi og hvort það hafi áhrif á ábyrgð veghaldara þegar það er viðurkennt að ástandið sé mun verra vegna þess að fjárskortur hefur hindrað eðlilegt viðhald sem leiðir til meiri vandamála vegna mikils niðurbrots og holumyndana?

Jóhann Fannar benti á að um skyldur veghaldara fari skv. ákvæðum vegalaga nr. 80/2007. Þar sé meðal annars kveðið á um skyldur til viðhalds vega í 43. gr. laganna. Í 1. mgr. 43. gr. vegalaganna komi fram að veghaldari beri  ábyrgð á því að vegum sem opnir eru almenningi til frjálsrar umferðar, sé við haldið með eðlilegum hætti miðað við þá umferð sem um veginn fer. Í  2. mgr. 43. gr. sé síðan kveðið á um veghaldari skuli svo fljótt sem við verður komið eftir að hann fær vitneskju um skemmdir í vegi, sem hættulegar eru umferð, láta gera við þær eða merkja hina hættulegu staði þar til viðgerð hefur farið fram. Í 46. gr. laganna komi auk þess meðal annars fram að veghaldari beri ábyrgð á því að vegir sem opnir eru almenningi til frjálsrar umferðar skuli uppfylla kröfur sem gerðar eru með tilliti til öryggis umferðar og ástands vega.

 Ef sannað þyki að veghald samræmist ekki þeim skyldum sem vegalög leggja á herðar veghöldurum felist í því vanræksla sem verði ekki afsökuð með fjárskorti, enda gildi ákvæði laganna og skyldur óháð fjárreiðum hverju sinni. Í ljósi þess að um lögbundnar skyldur sé að tefla getur slíkt, að öðrum skilyrðum uppfylltum, leitt til bótaskyldu veghaldara. Bendir hann í því sambandi á að samkvæmt 56. gr. vegalaga beri veghaldari vegar, sem opinn er almenningi til frjálsrar umferðar, ábyrgð á tjóni sem hlýst af slysi á veginum þegar tjónið er að rekja til gáleysis veghaldara við veghaldið og sannað sé að vegfarandi hafi sýnt af sér eðlilega varkárni.

 FÍB stendur vörð um hagsmuni bifreiðaeigenda vegna tjóna sem reka má til athafnaleysis veghaldara. Félagsmenn í FÍB hafa sett sig í samband við skrifstofu félagsins sem segja nú þegar hafa orðið varir við holumyndanir. Þetta eigi bæði við hér á höfuðborgarsvæðinu og víðar um land. Vegfarendur eru því beðnir að sýna sérstaka árvekni og aka ætíð eftir aðstæðum. FÍB vinnur að uppsetningu á vefsíðu sem fer í loftið á næstunni þar sem vegfarendur geta komið ábendingum um holur á framfæri.

 Ákvæði vegalaga nr. 80/2007 sem vísað er til í þessari frétt:

 43. gr. Viðhald vega. Vegskemmdir.

 46. gr. Almennt.

 56. gr. Bótaábyrgð veghaldara.